Motor Nöron Hastalığı (ALS)
Motor nöron hastalığı ya da amyotrofik lateral skleroz olarak bilinen ALS hastalığı; beyin ve omurilikteki sinir hücrelerinin zarar görmesi sonucu oluÅŸan bir hastalıktır.
ALS ilerleyici bir rahatsızlıktır. Ä°lk evrelerde kol ve bacaklarda hareket güçlüÄŸü olarak kendini gösterir. Ä°lerleyen evrelerde ise hareket kısıtlılığı tüm vücuda yayılır. Nefes almada ve yutkunmada zorluk ortaya çıkabilir.
ALS’nin kesin bir tedavisi olmasa da hastalığın seyrini hafifletmek için erken teÅŸhis oldukça önemlidir. ALS, her yaÅŸta ortaya çıkabilir. Ancak çoÄŸunlukla 40 – 60 yaÅŸları arasında görülen bir rahatsızlıktır.
ALS Hastalığı Nedir?
ALS hastalığı; motor nöronların yani kasların hareket etmesini saÄŸlayan sinir hücrelerinin, kaslara uyarı göndermesini engelleyen bir kas hastalığıdır. Bu nedenle “motor nöron hastalığı” olarak da bilinir. ALS’nin görülme oranı, tüm dünyada, 100 binde 2 – 6 arasındadır. Ä°lerleyici özelliktedir. Dolayısıyla belirtiler zamanla kötüleÅŸir. Ancak doÄŸru yaklaşım ile hastalığın ilerleyiÅŸi yavaÅŸlatılabilir ve hastanın yaÅŸam kalitesi yükseltilebilir.
​
ALS Neden Olur?
ALS hastalığının nedenleri hâlâ kesin olarak bilinmemektedir. Ancak en büyük faktörün genetik aktarım olduÄŸu düÅŸünülmektedir. Bununla birlikte sigara kullanımı da ALS’yi tetikleyebilmektedir. Yapılan araÅŸtırmalar sonucunda sigara içenlerde ALS görülme riski içmeyenlere göre daha fazladır. ALS’nin diÄŸer nedenleri;
-
Genlerin çeÅŸitli nedenlerle mutasyona uÄŸraması
-
Beyinde aşırı glutamatin (nörotransmitter) birikmesi ve sinir hücrelerinde hasar oluÅŸturması
-
Bağışıklık sisteminin zayıf olması
-
Sinir hücrelerinde aşırı protein birikimi
-
Çevresel toksinlere aşırı maruziyet olarak sıralanabilir.
ALS Belirtileri Nelerdir?
ALS belirtileri her hasta için farklıdır. Birçok hasta ALS belirtilerini ilk olarak uzuvlarında hisseder. Bazı hastalarda ise konuÅŸma güçlüÄŸü ilk belirtilerdendir. Bu nedenle kademeli ilerleyen bir rahatsızlık olmasına raÄŸmen her hasta özel olarak deÄŸerlendirilmelidir.
Yaygın görülen ALS belirtileri:
-
Özellikle el kaslarında erimeler ve ellerde ve ayaklarda güçsüzlük
-
Yürürken tökezleme, takılma ve denge problemleri
-
EÅŸyaları taşımada güçlük, vücutta kas seÄŸirmesi ve güçsüzlük
-
Konuşmanın bozulması
-
Yutkunmada güçlük
-
Yazı yazarken zorlanma
-
Nefes darlığı
ALS ilerleyici bir rahatsızlık olduÄŸu için ilerlemiÅŸ vakalarda belirtiler daha yoÄŸundur. Ä°lerlemiÅŸ olgularda; kas kütlesinde azalma, çiÄŸneme ve yutmanın imkânsız hâle gelmesi söz konusu olabilir.
​
ALS Tanısı Nasıl Konur?
ALS’ yi teÅŸhis etmek için kullanılan tek bir test yöntemi yoktur. Ancak ALS’yi diÄŸer nörolojik kaynaklı rahatsızlıklardan ayırmak için bazı ek tetkikler yapılabilir. Bunlar;
-
EMG
-
MRG
-
Lomber ponksiyon
-
Kan ve idrar testleri
-
Kas ve sinir biyopsisidir.
ALS Tedavisi
ALS tedavisi için çalışmalar devam etmesine raÄŸmen hastalığın kesin ve kalıcı bir çözümü yoktur. Ancak ALS semptomlarını azaltan ve hastalığın ilerleyiÅŸini yavaÅŸlatan ilaçlar sayesinde kiÅŸinin yaÅŸam kalitesi artırılabilir. ALS hastalarının yaÅŸam süresi genellikle 3 – 6 yıldır. KiÅŸinin yapısal özelliklerine ve uygulanan tedavi planına göre bu süre daha da uzayabilir. Birçok ALS hastasının doÄŸru tedavi ile 10 yıldan fazla yaÅŸadığı bilinmektedir.
Bununla birlikte son yıllarda ALS tedavisinde umut verici bir geliÅŸme de Amerikan Gıda ve Ä°laç Dairesi (FDA) tarafından onaylanan ALS ilacıdır. “Riluzole” ve “Edaravone” isimli bu ilaçlar, hastalığın ilerlemesini yavaÅŸlatmaktadır.
Bu süreçte beslenme desteÄŸi, konuÅŸma ve solunum terapileri ve sosyal destek de çok önemlidir. Hem ilaçlar hem de sosyal iletiÅŸim ile desteklenen ALS hastalarında yaÅŸam kalitesinin artırılması mümkün olmaktadır.
BLOG yerinden ALS ile ilgili yapılan bilimsel çalışmalar, güncel tedaviler, ilaç yan etkileri, komplikasyonlar, son geliÅŸmeler hakkındaki yazılarımı okuyabilirsiniz.