Parkinson Hastalığı
Parkinson hastalığı; çoÄŸunlukla sürekli titremeye neden olan ve literatüre “titrek felç” olarak geçen bir hastalıktır. Beyin hücrelerinin kaybına baÄŸlı oluÅŸan hastalıklardan biri de Parkinson hastalığıdır. Genellikle genetik aktarımlıdır. Bu nedenle ailesinde Parkinson öyküsü olan kiÅŸilerde ortaya çıkma olasılığı daha yüksektir.
Parkinson hastalığı ilerleyen yaÅŸla birlikte, 40 – 70 yaÅŸları arasında ortaya çıkar. Parkinson hastalarının yalnızca %5’inde, 20 ile 40 yaÅŸları arasında teÅŸhis konulmaktadır. Bu nedenle ilerleyen yaÅŸ da Parkinson için bir risk kabul edilmektedir.
​
Parkinson Hastalığı Nedir?
Parkinson hastalığı, ilk kez 1817 yılında tanımlanan, nörojeneratif bir rahatsızlıktır. Beyin hücrelerinin ölmesine baÄŸlı olarak kasların gücünü kaybetmesi, titremesi ve donuklaÅŸması ile kendini gösterir. Özellikle uzuvlardaki yoÄŸun titreme nedeniyle “titrek felç” olarak da isimlendirilmektedir.
Beynimizdeki bazı bölgelerde dopamin üreten hücrelerden yoÄŸun olarak bulunur. Bu bölgeler “substabsiya nigra” olarak da adlandırılır. Dopamin hücreleri, fiziksel hareketimizden sorumlu olan, “striyatum” isimli beyin bölgesine iletim gönderir. Dopamin hücreleri yoÄŸunluk olarak azaldığında ise fiziksel hareketler engellenir. Sonuç olarak parkinson ile karakterize olan; uyumsuz, titrek ve kesik kesik hareketler ortaya çıkar.
​
Parkinson Neden Olur?
Parkinson çoÄŸunlukla genetik faktörlere baÄŸlıdır. Ailede Parkinson öyküsü olan kiÅŸilerde Parkinson görülme olasılığı daha fazla olduÄŸu gibi bu kiÅŸilerde hastalık daha erken yaÅŸlarda da ortaya çıkabilir. Parkinsonun diÄŸer nedenleri ise;
-
Ä°lerleyen yaÅŸ
-
Kırsal yaÅŸam biçimi
-
Kafa travmaları
-
Aşırı demir tüketimi
-
Aşırı hayvansal yaÄŸ tüketimi
-
Obezite
-
Stres olarak sıralanabilir.
Parkinson, erkeklerde kadınlara oranla daha sık görülen bir hastalıktır. Bu nedenle erkek olmak da Parkinson için risk faktörü sayılabilir.
​
Parkinson Belirtileri Nelerdir?
Parkinson hastalığı yavaÅŸ ilerler. Hareket sistemindeki aksaklıklar, yürüme-denge problemleri, mimiklerin azalması ve konuÅŸmanın bozulması Parkinsonun ilk belirtileridir. Bu belirtileri genellikle hareketlerin yavaÅŸlaması ve tutuklaÅŸması izler. Bazı hastalarda “bradikinezi” yani hareketi devam ettirmede zorluk, hareket yavaÅŸlığı çok belirgindir.
Uzuvlarda titreme ve aÄŸrı olabilir. Parkinson’un baÅŸlangıç aÅŸamasındaki en belirgin semptomlarından biri de istirahat hâlinde iken baÅŸ parmak baÅŸta olmak üzere parmakların titremesidir. Nadir durumlarda yüz ve çenede titreme ilk evrelerde de görülebilir.
Parkinson hastalığı;
-
Evrede; vücudun tek tarafında görülen aÄŸrı ve hareket kısıtlılığı ile ortaya çıkar. Mimik, duruÅŸ ve yürüyüÅŸte bozulmalar görülür.
-
Evrede ise belirtiler vücudun iki tarafına da yayılır. DuruÅŸ ve yürüyüÅŸ bozulmaya baÅŸlar.
-
Evrede; gövde hareketleri belirgin ÅŸekilde yavaÅŸlar. Bradikinezi dediÄŸimiz bu durum ilerledikçe hastanın kaskatı kesilmesine neden olabilir.
-
Evrede belirtiler giderek ÅŸiddetlenir. Katılık hâli tüm vücuda yayılabilir. Ya da titreme hâli giderek azalabilir. Bu aÅŸamadan sonra hastaların tek başına yaÅŸaması da giderek zorlaşır.
-
Evrede hasta artık yataÄŸa bağımlı ve sürekli bakıma muhtaç hâle gelir.
Parkinson Tanısı Nasıl Konur?
Parkinson hastalığı, yavaÅŸ ilerleyen bir hastalık olduÄŸu için hastalık ilk belirtilerini vermesine raÄŸmen yanlış tanı konulabilir. Bu nedenle Parkinson tanısında doktorun deneyimi oldukça önemlidir. Çünkü Parkinson hastalığını tanılamak için spesifik bir test bulunmamaktadır. Gerekli görüldüÄŸü takdirde radyolojik görüntüleme yöntemleri, kan testleri ve beyin görüntülemesi ile hastanın durumu deÄŸerlendirilebilir. Ancak esas tanı, hekimin gözlemleri ile konur.
Parkinson Tedavisi
Parkinson, beyin hücrelerinin ölümüne baÄŸlı oluÅŸan hastalıklar arasında tedaviye en iyi yanıt verendir. Ancak hastalık yavaÅŸ ilerlediÄŸi için hastalığın özenle takip edilmesi gerekir. Parkinson, yaÅŸam kalitesini ciddi ÅŸekilde düÅŸürür. Hasta bir süre sonra sürekli bakıma muhtaç hâle gelir. Bu nedenle hem hastanın hem de hasta yakınlarının hastalık hakkında bilinçlendirilmesi önemlidir. Erken dönemde baÅŸlanan tedaviler, hastalığı tamamen ortadan kaldırmasa da ilerleyiÅŸini ciddi oranda yavaÅŸlatmaktadır.
Tedavide en sık baÅŸvurulan yöntem ilaçlardır. Ä°laçlar sayesinde dopaminerjik sinir sinyallerindeki azalma yavaÅŸlatılabilir. Bu sayede hastalığın bazı tipik belirtileri çok daha ileri yaÅŸlarda ortaya çıkabilmektedir. Bu süreçte hastanın kaslarının aktif tutulması, konuÅŸma terapileri ve kısa egzersizler de oldukça faydalı olacaktır.
KiÅŸinin hem fiziksel hem de biliÅŸsel olarak aktif olması, tedavinin önemli bir parçasıdır. Ağızdan alınan ilaç tedavilerine ek olarak mideye ya da bağırsaÄŸa sürekli makina ile verilen ilaç tedavileri, beyin tahribat tedavileri ve beyin pili alternatif olarak uygun Parkinson hastalarına uygulanabilmektedir.
BLOG yerinden Parkinson Hastalığı ile ilgili yapılan bilimsel çalışmalar, güncel tedaviler, ilaç yan etkileri, komplikasyonlar, son geliÅŸmeler hakkındaki yazılarımı okuyabilirsiniz.